Terugblik op het Jeugd- en Kinderrechtenbeleidsplan 2020-2024
Kinderen en jongeren doen ertoe
Toen we vier jaar geleden het Jeugd- en Kinderrechtenbeleidsplan (JKP) 2020-2024 lanceerden, stond één boodschap centraal: kinderen en jongeren doen ertoe. Aan het begin van dit JKP deelden jongeren hun bezorgdheden met ons. Hun stem vormde de basis voor ons beleid. We hebben deze zorgen vertaald naar vijf thema’s:
-
Welbevinden en positieve identiteitsontwikkeling
-
Gezonde en leefbare buurten
-
Engagement en vrijwillige inzet
-
Vrijetijdsbesteding voor allen
-
Mediawijsheid
Doorheen al deze thema's liep één rode draad: kinderen en jongeren horen erbij en doen ertoe. Vandaag en niet alleen morgen. De jeugd is inderdaad onze toekomst, maar zij leven ook vandaag. We hebben daarom ruimte gecreëerd voor hen om jong te zijn, om vandaag te leren, te spelen, te zijn en te leven. We werkten acties, engagementen, initiatieven en campagnes uit samen met en steeds voor kinderen en jongeren. Dit deden we door intensief samen te werken binnen en tussen sectoren.
Hieronder blik ik graag terug op wat we samen hebben bereikt.
.png)
In de afgelopen jaren hebben we sterke stappen gezet om het welbevinden van jongeren te bevorderen. Uit ons onderzoek voorafgaand aan het beleidsplan, bleek dat de kindertijd en adolescentie cruciale periodes zijn voor de ontwikkeling van een positief zelfbeeld en emotioneel welzijn. Toch worden kinderen en jongeren vaak geconfronteerd met stress, prestatiedruk en zelfs mentale gezondheidsproblemen zoals burn-out en suïcidegevoelens. We hebben hierop ingespeeld met verschillende initiatieven.
Met AllesoverPesten hebben we pesten bespreekbaar gemaakt en bundelen we initiatieven en tips voor leerkrachten, jeugdwerkers, ouders en kinderen om zichzelf beter te wapenen in de strijd tegen pesten. De Overkop-huizen bieden jongeren een veilige plek om over hun zorgen te praten en op een laagdrempelige manier hulp te krijgen. De campagne 'Nee is altijd oké' met de Ketnetwrappers heeft kinderen geholpen om om hen taal te geven aan herkenbare situaties uit het dagdagelijks leven. Omdat 'integriteit' en 'grensoverschrijdend gedrag' voor hen abstracte woorden zijn. Cruciaal is voor hun emotionele ontwikkeling en zelfbescherming. En met Politie en Jongeren ondersteunen we projecten die de relatie tussen jongeren en politie verbeteren. Een uniek initiatief, voor de eerste keer op deze schaal.
%20(3).png)
Gezonde en leefbare buurten zijn essentieel voor de ontwikkeling van kinderen en jongeren. De toenemende bevolkingsdichtheid en economische activiteit in steden hebben echter geleid tot problemen zoals verkeersdrukte, luchtverontreiniging en geluidsoverlast. Dit beperkt de mogelijkheden voor kinderen en jongeren om vrij buiten te spelen en zich zelfstandig te verplaatsen.
We hebben hierop ingespeeld door initiatieven te ondersteunen die groene ruimtes en veilige speelplekken bevorderen. Mee(r) naar buiten, een actieplan bedoeld om meer en betere speel- en ontmoetingsmogelijkheden te realiseren voor kinderen en jongeren, en projecten zoals Hangmakers hebben jongeren betrokken bij de inrichting van hun eigen leefomgeving, in samenwerking met lokale besturen. Door ongeziene investeringen in jeugdinfrastructuur, maar ook in speelpleinen, skateparken, sportvelden en in de inrichting van publieke ruimte hebben we plekken voorzien waar kinderen en jongeren gewoon jong kunnen zijn en dat dichtbij in hun eigen buurt. We zorgden ook voor gratis energiescans voor jeugdinfrastructuur zodat jeugdwerkingen hun gebouwen energie-efficiënter kunnen maken.
%20(4).png)
Deze prioriteit speelt in op het verhogen van de formele en informele betrokkenheid van kinderen en jongeren bij de samenleving. Uit onze omgevingsanalyse blijkt dat kinderen en jongeren al veel vrijwillig engagement tonen, zowel in georganiseerd verband als daarbuiten. Echter, hun waarde wordt vaak miskend en ze stuiten op obstakels zoals een gebrek aan erkenning van hun competenties en planlast.
Vrijwillige inzet is essentieel voor jongeren om hun participatierechten te vervullen, zoals het recht op vrije meningsuiting, vereniging en informatie.
Met de Reflector 2.0 geven we beleidsmakers een duwtje in de rug om ervoor te zorgen dat het belang van kinderen en jongeren overal wordt weerspiegeld. Vlaamse jongeren zijn geëngageerder dan ooit, maar ze tonen dat vrijwillig engagement lang niet enkel binnen de context van organisaties of verenigingen. Daarom keurden we 14 projecten goed die het informeel vrijwillig engagement van jongeren moeten waarderen, zichtbaar maken en verder stimuleren. En te weinig animatoren in het jeugdwerk? Met 13 vernieuwende projecten willen we daar verandering in brengen. We ondersteunen jong engagement zodat ook jongeren die minder snel in aanraking komen met jeugdwerk, de mogelijkheid krijgen om een rol als animator op te nemen.
%20(5).png)
Deze prioriteit richt zich heel specifiek op het creëren en borgen van gelijke kansen voor alle kinderen en jongeren. Vrije tijd in de brede zin, inclusief spelen, sporten, cultuur, en ruimte om te experimenteren en informeel te leren, is essentieel en zou een even groot deel moeten uitmaken van het leven van álle kinderen en jongeren. Vrije tijd biedt kansen voor zelfontplooiing, verbinding en betrokkenheid met anderen, de buurt en de samenleving.
Echter, de omgevingsanalyse van het JKP toont aan dat vrijetijdsbesteding niet voor elk kind of jongere bereikbaar of beschikbaar is. Bepaalde groepen ondervinden meer obstakels, en 28 procent van de kinderen in België gaat nooit op vakantie. Dit onderstreept de noodzaak van een breed aanbod aan vrijetijdsactiviteiten en betere ondersteuning voor de toeleiding en begeleiding van specifieke groepen.
We hebben daarom het jeugddecreet geactualiseerd. Dat nieuwe jeugddecreet zet in op de verdere professionalisering van de jeugdsector en legt de klemtoon op vertrouwen boven verantwoording. Initiatieven zoals Komaf en Verbindingsambassadeurs hebben gezorgd voor meer diversiteit binnen het jeugdwerk. Daarnaast hebben we met Over Drempels de drempels voor vrije tijd voor kinderen en jongeren in de jeugdhulp verkleind.
Het jeugdwerk is er voor iedereen, ook voor kinderen en jongeren met een beperking, daarom bieden we ook ondersteuning aan jongeren met een handicap via projecten zoals 123 inclusie en Doemamee.
%20(6).png)
Deze prioriteit richt zich specifiek op het creëren en borgen van brede ontwikkelingskansen voor kinderen en jongeren, evenals het verhogen van hun formele en informele betrokkenheid bij de samenleving. De omgevingsanalyse JKP identificeert een aantal uitdagingen op het vlak van mediawijsheid bij kinderen en jongeren. Deze omvatten een blijvende nood aan weerbaarheidsopbouw, de ontwikkeling van digitale en informatievaardigheden, en de behoefte aan een brede waaier aan mogelijkheden om geïnformeerd, actief en creatief om te gaan met alle vormen van online en offline media.
Voor een bewust, kritisch, veilig en geïnformeerd gebruik van media in een steeds meer internationale en digitale wereld, is het noodzakelijk dat kinderen en jongeren expertise opbouwen in het omgaan met 'fake news', 'sexting' en privacykwesties. De laatste jaren is er een ware digitale en informatierevolutie merkbaar. Kinderen en jongeren zijn steeds vaker actieve deelnemers en creators van informatie, zowel offline als online, en ontwikkelen zich hierdoor ten volle als 'digital natives'. Desondanks blijven er uitdagingen bestaan. Opgroeien in een digitaal tijdperk is niet voldoende om doelmatig en doeltreffend met online en offline media om te gaan.
Met projecten zoals Nieuwsmakers leren we jongeren kritisch omgaan met nieuws. En met het rondreizende gamelab (??) hebben we jongeren bewust gemaakt van verantwoord gamen. Safehaven, een innovatief e-paviljoen sensibiliseert dan weer jongeren over gendergelijkheid en grensoverschrijdend gedrag in de metaverse. Met de Mediacoach-opleiding kunnen professionals zelf digistarters begeleiden bij digitale vragen en/of het aanleren van digitale vaardigheden
Het succes van het JKP 2020-2024 is een gezamenlijke prestatie waar we trots op mogen zijn. Samen met onze jongeren en partners hebben we veel bereikt. Dit is slechts het begin van onze voortdurende inzet voor een Vlaanderen waar kinderen en jongeren zich ten volle kunnen ontwikkelen.